Overzicht van de grootste risico's met peildatum 31-12-2023:
Risico-inventarisatie R2023 | ||||
nr. | Risico | Kans | Financieel gevolg | Invloed |
|---|---|---|---|---|
1 | Mogelijke hogere uitgaven voor WMO en jeugdzorg. De budgetten hiervoor staan onder druk vanwege toenemende en onvoorspelbare zorgvragen en kostenstijgingen. | 75% | 3.000.000 | 31% |
2 | Kosten van personele inzet. Door nieuwe, vaak meer flexibele taken, is huidige personele inzet vaak niet voldoende. Dit i.c.m. krapte op arbeidsmarkt. | 75% | 1.500.000 | 15% |
3 | Aanvullende bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen / verbonden partijen i.v.m. mogelijke negatieve exploitatie. | 50% | 1.500.000 | 15% |
4 | Bezuinigingsmaatregelen van het Rijk | 50% | 1.000.000 | 10% |
5 | Beheer openbare ruimte en vastgoed: mogelijke meerlasten als gevolg van prijsstijgingen bouwmaterialen en grondstoffen en door vertraging agv stikstofproblematiek . | 75% | 500.000 | 5% |
6 | Standaard risico met betrekking tot de Participatiewet: | 25% | 500.000 | 5% |
7 | Kosten voor klimaatopgave | 50% | 300.000 | 3% |
8 | Implementatie Omgevingswet | 75% | 250.000 | 3% |
9 | Uitkering uit gemeentefonds: | |||
a | onderuitputting rijksuitgaven | 25% | 250.000 | 3% |
b | nieuwe systematiek gemeentefonds | 50% | 250.000 | 3% |
10 | Minima- en armoedebeleid: hogere kosten agv economische ontwikkelingen | 50% | 200.000 | 2% |
11 | Meerkosten als gevolg van hoge inflatie en CAO-ontwikkelingen. | 50% | 200.000 | 2% |
12 | Overige risico's (stelpost) | 10% | 250.000 | 3% |
Totaal risicoprofiel bij jaarrekening 2023: | 9.700.000 | 100% | ||
Toelichting op de kolommen
De kolom “risico” bevat de omschrijvingen van het risico (gebeurtenis) die kan leiden tot een (nadelig) financieel gevolg. De waarschijnlijkheid dat de omschreven risico's zich daadwerkelijk voordoen wordt getoond in de kolom “kans”. Voor risico's die zich herhaaldelijk voor kunnen doen, geeft de kans een indicatie van de frequentie waarmee risico's zich voordoen. Deze indicatie van de frequentie van voordoen wordt in onderstaande tabel getoond:
Omschrijving | Percentage |
|---|---|
< 1 keer per 10 jaar | 10% |
1 keer per 5–10 jaar | 30% |
1 keer per 2-5 jaar | 50% |
1 keer per 1-2 jaar | 70% |
> 1 keer per jaar | 90% |
Via de kolom “financieel gevolg” wordt getoond wat de financiële gevolgen zijn van het zich voordoen van het risico. Dit is een inschatting van het maximale financiële effect van het betreffende risico. De kolom “invloed” geeft aan welk aandeel het betreffende risico heeft in het totaal van alle mogelijke financiële risico's. Zichtbaar is dat de top 5 risico's 73% uitmaken van alle mogelijke risico's. Voor deze paragraaf merken we het totaalbedrag aan als risicoprofiel.
Ten opzichte van de begroting 2024 (laatste bijstelling) is de omvang van het risicoprofiel gestegen van afgerond € 7,5 miljoen naar € 9,7 miljoen. Hieronder geven we een toelichting op de top 5 risico’s.
1. Hogere uitgaven WMO en Jeugdzorg
De zorgvraag van inwoners is de afgelopen jaren op onderdelen sterk toegenomen en daarmee ook de kosten voor deze zorg. Tegelijkertijd blijven zorgvragen een onvoorspelbaar karakter dragen in wanneer zij zich gaan voordoen, wat de aard en duur ervan is en tot welk financieel beslag dit leidt. De tarieven Ambulant, tarieven Verblijf, Lumpsum-aanbieders, Jeugdbescherming & Jeugdreclassering nemen fors toe. Aanvullend zijn er ook aanpassingen in de Pgb(-verordening) die tot hogere kosten leiden. Vanwege de wettelijke zorgplicht en de afgesloten contracten met aanbieders tot en met 2026 is de beïnvloeding hiervan gering. (risicobedrag verhoogd van € 1 mln. (PB2024) naar € 3 mln.)
2. Kosten van personele inzet
Door nieuwe, vaak meer flexibele taken, is de huidige personele inzet vaak niet voldoende. Bovendien hebben we te maken met krapte op de arbeidsmarkt en een hoog verloop, wat mede veroorzaakt wordt door de krapte op de arbeidsmarkt. Het wordt steeds lastiger om vacatures tijdig in te vullen. De beschikbaarheid van externe krachten om dit op te vangen en te zorgen voor vervanging bij verzuim is beperkt. Bovendien leidt dit tot hogere kosten.
Deze ontwikkelingen maken het noodzakelijk goed naar ons personeelsbeleid te kijken en als werkgever nog meer inzetten op het ‘binden en boeien’. Een passende salariëring hoort hierbij. We zijn daarom in 2023 een project gestart om onze functie- en functiewaardering systeem (HR21) te actualiseren waarvan de doorwerking in 2024 zichtbaar wordt. De meerkosten schatten we in op maximaal € 1,5 miljoen.
(risicobedrag verhoogd van € 250.000 (PB2024) naar € 1,5 mln).
Beheersmaatregel: Zorgvuldige implementatie van HR21 en kritische afweging (nut en noodzaak) bij inzet en aantrekken van nieuw personeel. Indien onvoldoende budget keuzes maken in de uitvoering of in de prioriteitenstelling van werkzaamheden.
3. Aanvullende bijdragen gemeenschappelijke regelingen / verbonden partijen
Bij deze inschatting is ook rekening houden met de risico-inventarisatie van De Connectie. In de jaarstukken 2023 van De Connectie bedragen de geïnventariseerde risico’s in totaal € 4.735.000. De Connectie heeft niet de beschikking over een (positieve) eigen algemene reserve waarmee algemene risico’s kunnen worden opvangen. Tot het moment dat er bij DC evenwicht is tussen weerstandscapaciteit en risicoprofiel, geldt dat wanneer risico’s zich voordoen waar geen weerstandcapaciteit tegenover staat, de gemeenten hiervoor moeten worden aangesproken. Dit betekent dat de gemeenten hiervoor, pro rata, weerstandscapaciteit moeten organiseren. Op basis van de huidige verdeelsleutel is het aandeel van Rheden 17%, dit komt neer op € 805K van bovengenoemde risicoscore. Voor de meeste overige GR-en en verbonden partijen zijn de afgelopen jaren weinig substantiële verhogingen van de gemeentelijke bijdragen aan de orde geweest.
Er vindt een gesprek plaats met De Connectie en de partners over de bekostigingssystematiek. De uitkomst hiervan is nog niet bekend. Zonder bijsturing is de verwachting dat we onze bijdrage moeten verhogen.
Voor alle GR-en en verbonden partijen schatten we een risico-bedrag van € 1.500k (risicobedrag verhoogd van € 1.000.000 (PB2024) naar € 1.500.000).
Beheersmaatregel: Kritisch beoordelen van de begrotingen en uitgaven van de GR’n en nog sterker aandringen op verklaringen nut en noodzaak van de aanpassingen. Indien nodig afname van diensten aanpassen.
4. Bezuinigingsmaatregelen van het Rijk
Het ministerie van financiën heeft begin augustus 2023 een ombuigingslijst opgesteld en deze lijst bevat een overzicht van mogelijkheden om uitgaven te verlagen om daarmee de overheidsfinanciën te verbeteren. Dit overzicht van ombuigingen biedt technische ondersteuning voor politieke keuzes. De maatregelen zijn technisch vorm gegeven. Dit wil zeggen dat bekeken is of de maatregelen technisch mogelijk zijn, zonder daarbij een inhoudelijk of politiek oordeel te geven over de maatregelen. In deze lijst zijn besparingen opgenomen m.b.t. de gemeentelijke financiën. Dit betreft onder andere:
• overhevelen van specifieke uitkeringen naar het gemeentefonds en het afschaffen van het BTW-compensatiefonds (BCF): deze acties zouden gepaard gaan met door te voeren kortingen vanuit de gedachte dat beide voorstellen zouden moeten leiden tot een besparing op gemeentelijke lasten.
• toepassen van een generieke korting op het gemeentefonds.
Het nieuwe kabinet zal hierover besluiten moeten nemen. Tot die tijd is onduidelijk wat de financiële impact hiervan zal zijn. In het risicoprofiel is hiervoor een bedrag van € 1.000K opgenomen (risicobedrag verhoogd van € 500.000 naar € 1 miljoen).
Beheersmaatregel: Lobby richting het rijk via o.a. de VNG en (lokale) media.
5. Beheer openbare ruimte en vastgoed
Dit betreft de mogelijke meerlasten als gevolg van prijsstijgingen bouwmaterialen en grondstoffen. Door de economische ontwikkelingen staan deze op spanning. Voor dekking van de kapitaallasten investeringen wegen zetten we de reserve wegen in. Om ook op de langere termijn voldoende dekking te hebben zal de reserve wegen mogelijk op termijn nader gevoed moeten worden.
We ramen hiervoor een risicobedrag van € 500K (ongewijzigd t.o.v. PB2024).
Beheersmaatregel: Monitoren, goed budgetbeheer toepassen en waar mogelijk combineren van werkzaamheden om kosten te besparen.
Overige risico’s
In deze inventarisatie is conform de begroting 2024 een stelpost van € 250.000 opgenomen voor diverse overige risico's. Bijvoorbeeld voor mogelijke rekeningtekorten en kostenstijgingen bij diverse projecten.
Frauderisico's
We hebben in deze paragraaf expliciet aandacht voor de preventie en inventarisatie van frauderisico's. Belangrijke beheersingsmaatregelen hierbij zijn de functiescheiding (met name in het proces voor betalingen) en het vier-ogenprincipe. Er heeft zich geen fraude voorgedaan in het boekjaar 2023.
Frauderisico's worden niet benoemd in bovenstaande tabel. Naar verwachting zal in Q4-2024 een nota risicomanagement worden opgeleverd waar frauderisico expliciet onderdeel van uitmaakt. Hierin zal onder andere aandacht zijn voor het proces hoe de organisatie frauderisico's identificeert en bespreekt.
Beheersmaatregelen
Uit de beschrijving van de risico's kunt u opmaken dat diverse risico's grotendeels op korte termijn door ons of door ons alleen niet te beïnvloeden zijn. Voor alle risico's geldt dat we sturen op die onderdelen waar we wel direct of samen met anderen invloed op hebben (zgn. beheersing), dat is echter nog geen garantie dat de risico's zich niet voor zullen doen.
Het verder uitwerken en implementeren van beheersmaatregelen is onderdeel van het groeiproces om te komen tot een professioneel niveau van risicobeheersing. Onderdeel van dit proces is het opstellen van een 'Nota risicomanagement' die gepland staat in Q4-2024. In die nota geven we kaders ten aanzien van risicobeheer en leggen we vast hoe we hiermee omgaan. Dit groeiproces moet het mogelijk maken om (meer) bewust om te gaan met risico's en hiervoor in gesprek te gaan welke maatregelen we treffen en welke risico's we accepteren.