In deze paragraaf geven we een analyse van de risicoaspecten die verbonden zijn aan de uitvoering van de treasuryfunctie. We onderscheiden daarbij renterisico’s en kredietrisico’s.
Voor het renterisico, wordt door middel van een normering een goede spreiding van renteaanpassingen binnen de leningenportefeuille bevorderd. Het doel hiervan is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten welke consequenties kunnen hebben voor de financiële positie. Aldus bevordert de Wet Fido een solide financieringswijze bij openbare lichamen.
Kredietrisico’s worden beperkt door de eisen die de Wet Fido stelt aan tegenpartijen en producten op de geld- en kapitaalmarkten. Tegenpartijen dienen over een minimale kredietwaardigheid te beschikken in de A-categorie. Tevens dienen financiële producten de garantie te bevatten dat aan het einde van de looptijd de hoofdsom nog intact is.
Renterisico vlottende schuld (kasgeldlimiet)
Dit instrument dient om de omvang van de kortlopende financieringsmiddelen te kunnen bewaken. De kasgeld- limiet is een percentage van de omzet van de gemeente dat de ruimte voor korte financiering aangeeft. De limiet heeft betrekking op leningen met een looptijd van maximaal 1 jaar (vlottende schuld) en bedraagt 8,5% van het begrotingstotaal van de lasten (exclusief stortingen in reserves). Wanneer de vlottende schuld dit percentage van 8,5% overschrijdt moet een deel van de vlottende schuld worden omgezet naar vaste (langlopende) schuld. Daarnaast kan een overschrijding leiden tot een strenger toezichtregime.
Op basis van de primitieve begroting 2023 (€ 134.197.000) bedraagt de kasgeldlimiet van de gemeente Rheden € 11.407.000. In 2023 is er geen gebruik gemaakt van kasgeldleningen.
Berekening (bedragen x € 1.000) | 2023 |
|---|---|
1. Toegestane kasgeldlimiet (8.5% * 134.197) | 11.407 |
2. Vlottende schuld | |
- opgenomen gelden korter dan 1 jaar | 0 |
- schuld in rekening courant | 0 |
3. Vlottende middelen | |
- contanten in kas | 15 |
- Te goeden in rekening courant | 476 |
4. Toets kasgeldlimiet | |
Totaal netto-vlottende schuld (2-3) | -491 |
Toegestane kasgeldlimiet | 11.407 |
Ruimte (+)/overschrijding (-) kasgeldlimiet (4 - 3) | 11.898 |
Bovenstaande berekening van de kasgeldlimiet is gebaseerd op balansdatum 31-12-2023.
Renterisico vaste schuld (renterisiconorm)
De renterisiconorm heeft betrekking op leningen met een looptijd vanaf 1 jaar (vaste schuld). Het doel hiervan is om tot een zodanige opbouw van de leningportefeuille te komen, dat het renterisico in een bepaald jaar als gevolg van renteaanpassingen en herfinanciering van leningen wordt beperkt. Indien een leningportefeuille gelijkmatig is opgebouwd, zal ook het renterisico over de vaste schuld in de tijd gelijkmatig zijn gespreid. Ongewenste financiële gevolgen van rentewijzigingen worden hierdoor beperkt. De norm houdt in dat de jaarlijks verplichte aflossingen en renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal.
Berekening (bedragen x.€ 1.000) | 2023 |
|---|---|
1 Renteherzieningen | 20.000 |
2 Aflossingen | 0 |
3 Renterisico (1 + 2) | 20.000 |
4a Begrotingstotaal (primitief 2023) | 134.197 |
4b Percentage conform ministeriële regeling | 20% |
4 Renterisiconorm (4a x 4b) | 26.839 |
5 Ruimte (+)/overschrijding (-) renterisiconorm (4 - 3) | 6.839 |
Conclusie: er is ruim voldaan aan de renterisiconorm.
In 2023 zijn er langlopende leningen voor € 20 miljoen geherfinancierd.
Kredietrisico’s
Kredietrisico’s kunnen zich op twee manieren manifesteren. Ten eerste is er het risico dat de gemeente loopt over verstrekte leningen en beleggingen. Ten tweede is er sprake van indirecte kredietrisico’s bij verstrekte gemeentegaranties (ook wel borgstellingen genoemd).
Kredietrisico op leningen en beleggingen
De gemeente Rheden heeft uit hoofde van haar publieke taak leningen verstrekt en in deelnemingen geïnvesteerd. In het hierna volgende overzicht zijn de uitgezette gelden vermeld.
Kredietrisico op verstrekte gelden aan derden
Uitzettingen | 2023 | % |
|---|---|---|
Uit hoofde van publieke taak: | ||
1 Deelnemingen | 608.767 | 12,0 |
2 Overige leningen | 4.551.470 | 88,0 |
Totaal | 5.160.237 | 100,0 |
Ad 1. Onderstaand de specificatie van de deelnemingen.
Omschrijving | Deelnemingen |
|---|---|
Aandelen BNG | 424.207 |
Aandelen Alliander | 184.560 |
Totaal | 608.767 |
Genoemde deelnemingen worden uit hoofde van de uitvoering van de publieke taak aangehouden. Over het aandelenbezit wordt koersrisico gelopen maar dit risico is minimaal. De aandelen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Deze waardering is (doorgaans) lager dan wanneer de waarde bepaald zou worden door vraag en aanbod op de beurs.
Ad 2. De overige leningen betreffen verstrekte leningen aan SVN (starterslening, duurzaamheidslening en blijverslening) en een obligatie- en achtergestelde lening van Alliander.
Kredietrisico ten aanzien van gemeentegaranties (borgstellingen)
De gemeente Rheden kan jegens geldgevers borg staan voor de betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrokken die activiteiten verzorgen welke in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak.Ultimo 2023 staat de gemeente garant voor een bedrag van € 584.086
Waarborgfonds sociale woningbouw (wsw)
De gemeente Rheden neemt deel in het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en staat in dit kader, door middel van een achtervangovereenkomst, garant voor € 206,3 miljoen aan leningen die zijn verstrekt aan woningcorporaties. Het garant staan door middel van achtervangovereenkomst houdt in dat in eerste instantie het WSW wordt aan- gesproken indien de geldnemer niet aan zijn verplichtingen voldoet. Pas als het risicovermogen van het WSW onder een bepaald minimum komt, worden de deelnemende gemeenten verplicht om een renteloze lening te verstrekken. De gemeente loopt dus eigenlijk alleen een renterisico.
Gezien de vermogenspositie van het WSW, de goede controle en toetsing door dit fonds en de spreiding van het risico over de deelnemende gemeenten is dit als een laag risico te kwalificeren.